Η Ιερά Μονή Παναγίας Σπηλιανής στη Νίσυρο (VIDEO)

Νίσυρος, των Βασίλη Δ. Γεωργιόπουλου και Σταύρου Ορσάρη

Το μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιανής στη Νίσυρο αποτελεί το λατρευτικό κέντρο του νησιού καθώς και ολόκληρης της Δωδεκανήσου. Η ονομασία της μονής οφείλεται στο γεγονός ότι το καθολικό είναι σπηλαιώδης ναός που είχε χρησιμοποιηθεί ως αχυρώνας. Το μοναστηριακό συγκρότημα που στέκει πάνω σε ένα βράχο ύψος περίπου 30 μέτρων από τη θάλασσα, που οι Νισύριοι ονομάζουν «οξό».

Σχετικά με την δημιουργία της μονής η παράδοση αναφέρει ότι κάποιος βοσκός μια μέρα που έβοσκε το κοπάδι του λίγο πριν τα λουτρά είδε πάνω σε έναν βράχο σαν κάτι να φωτίζει . Τότε πήγε κοντά για να δει τι βρίσκεται στο σημείο εκείνο. Με έκπληξη του διαπίστωσε ότι ήταν ένα μικρό εικόνισμα της Παναγιάς. Τότε το μετέφερε στον ναό της Ποταμίτισσας. Η περιοχή από τότε ονομάζεται <<βρετού>> ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο . Το άλλο πρωί όταν πήγαν στην εκκλησία ανακάλυψαν ότι δεν βρισκόταν στη θέση της  οπότε άρχισαν να ψάχνουν. Τελικά το βρήκαν πάνω στο <<οξό>> όπου και μετά από λίγα χρόνια άρχισαν να χτίζουν το μοναστήρι. Αυτό το εικονισματάκι βρίσκεται σύμφωνα με την παράδοση στο δεξί χέρι της εικόνας της Παναγίας.

Δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε την ακριβή χρονολογία ίδρυσης της μονής. Η παλαιότερη τεκμηριωμένη χρονολογία που αναφέρεται στη μονή είναι το 1600 όπως προκύπτει από σφραγίδα εγγράφου που έχει χαθεί. Παρόλα αυτά στο καθολικό της μονής υπάρχουν τμήματα μεσοβυζαντινού τέμπλου καθώς και αμφίγραπτη εικόνα της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου που μπορεί να χρονολογηθεί στο τελευταίο τέταρτο του 14ου αιώνα.