Πάνος Κολοκοτρώνης (1800-1824)

Ο Πάνος Κολοκοτρώνης (1800-1824) ήταν αγωνιστής του 21΄.
Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο και ήταν ο πρωτότοκος γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και της Αικατερίνης Καρούτσου. Είχε αποκτήσει αξιόλογη μόρφωση, όντας γνώστης της ελληνικής γραμματείας και της ιταλικής γλώσσας. Με την έναρξη της επανάστασης πήγε στην Πελοπόννησο για να συμμετάσχει στον απελευθερωτικό αγώνα. Έλαβε μέρος στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και στις μάχες εναντίον του Δράμαλη. Συμμετείχε στην διοίκηση της Τρίπολης και αργότερα διορίστηκε φρούραρχος του Ναυπλίου.

Το μυστήριο της Σιλίμνας

Δ. ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ | Κυριακή 11 Μαΐου 1997  ΒΗΜΑ-ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ


Ποιος έκανε τον φόνο; Το ερώτημα γίνεται περίπου αγωνιώδες, καθώς παίρνει κανείς την κατηφόρα που οδηγεί στο κέντρο το χωριού: η προτομή βρίσκεται εκεί, στην πλατεία· άδεια τα μάτια είναι στραμμένα προς τις πλαγιές των γύρω βουνών· στο κεφάλι έχει το φτωχό φεσάκι με το τυλιγμένο μαντίλι που φορούσε και ο πατέρας του, ο Γέρος, όσο ήτανκλέφτης αλλά και μετά, στην Επανάσταση. Η έκφραση είναι βαριά· το άγαλμα δείχνει άνθρωπο προχωρημένο στα χρόνια. Από την επιγραφή στη βάση και μόνο καταλαβαίνει κανείς ότι το παλικάρι, όταν το σκοτώσανε, ήταν μόνο 24 χρόνων. Οι κάτοικοι της Σιλίμνας πάντως ­ όσοι έχουν απομείνει βέβαια ­ εξακολουθούν να τον θεωρούν δικό τους: «Εδώ κοντά σκοτώθηκε», επιμένουν, «και εδώ τον θάψαμε».
«Εδώ τον θάψατε εσείς πριν από εκατόν εβδομήντα τρία χρόνια;».
Απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δεν υπάρχει και η σιωπή παίρνει τόνους ελαφρώς απειλητικούς.
«Καλά, το στεφάνι με τις δάφνες ποιος το έβαλε; Το άγαλμα ποιος το φροντίζει;».
Εδώ τα πράγματα μαλακώνουν: «Κάποιος από όλους μας. Τι τα ψάχνεις τώρα;».
Ο Πάνος Κολοκοτρώνης δολοφονήθηκε έξω από την Τρίπολη το 1824. Καθώς ανέβαινε προς τη Σιλίμνα, για να συναντηθεί με τον πατέρα του, έπεσε σε ενέδρα και χτυπήθηκε από πίσω. Θάφτηκε στο ίδιο το χωριό, εκεί όπου τώρα είναι τα θεμέλια του καμπαναριού της εκκλησίας. Οταν αυτή, στις αρχές του δικού μας αιώνα, άρχισε να χτίζεται, βρέθηκαν τα κόκαλα ­ και το κατατρυπημένο κρανίο μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Τα άλλα μπορεί κανείς, σήμερα, να τα δει και να τα ακούσει στο κέντρο του χωριού, το οποίο γκρίζο, σιωπηλό μα στέρεα απλωμένο σε πλαγιά των αρκαδικών βουνών, υπενθυμίζει με την όλη του εμφάνιση πως υπήρξε ένα από τα κύτταρα της ελευθερίας των Ελλήνων.
«Στον τόπο μας», έλεγε ο Γέρος, «από παντού φεύγουν οι στεριές και μένουν οι θάλασσες». Ορθόν ­ αλλά αν δεν ήταν οι πρώτες και ιδίως τα βουνά, όπου κατά κανόνα διαμορφώνονται πάγιες αντιλήψεις και ­ λανθανόντως έστω ­ κοσμοθεωρίες και συνακόλουθοι τρόποι ζωής, ο πλούτος ο οποίος από παλιά συνάγεται με τα καράβια μπορεί να γίνει άχρηστος ή και επιβλαβής. Αυτό φάνηκε στην Επανάσταση: χωρίς τον στόλο, η Νότια Ελλάδα δεν θα είχε λευτερωθεί· η πολιτική θεωρία όμως, πάνω στην οποία στηρίχτηκε το σύγχρονο ελληνικό κράτος, διαμορφώθηκε, βάσει εμπειρίας μακροχρόνιας, στο κέντρο της Πελοποννήσου, από συγκεκριμένο άτομο, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Ο έφιππος ανδριάντας του στην Αθήνα, έξω από την Παλιά Βουλή, τον δείχνει σε στιγμή θριάμβου· συνεπώς, αδύνατο να ήταν έτσι καθημερινώς. Καλύτερα λοιπόν να τον δει κανείς σε εικόνες που φτιάξανε ξένοι περί τα τέλη του Αγώνα ή στο Βαλτέτσι, κοντά στο πλατάνι, εκεί όπου μιλούσε στους «ενόπλους» του που τον λατρεύανε: μάλλον κοντός, όχι αδύνατος, με μάτια πύρινα, χέρι απλωμένο στην πιστόλα και προτεταμένο απειλητικά το ένα πόδι, φαίνεται κριτής στην Ιστορία, ψυχή του Γένους και ­ όσο παράδοξο και αν ηχεί τούτο ­ άνθρωπος του Θεού. Οι Ελληνες πρέπει να έχουν το δικό τους κράτος ­ διακήρυξε ­ και αυτό θα το πετύχουν μόνοι τους, χωρίς βοήθεια από κανένα.
Ηξερε, πάντως, ότι χειρότεροι εχθροί του ήταν κατά κανόνα ο ομογενείς του. Πράγματι, όταν το 1806 έκανε την πρώτη συστηματική επαναστατική του προσπάθεια, ο αδελφός του, ο αράθυμος Γιάννης ο Ζορμπάς, προδόθηκε από Ελληνες στους Τούρκους, που τον σκότωσαν. Στη συνέχεια, ο ίδιος ο καπετάν Θοδωράκης μόλις που τα κατάφερε να σωθεί από τα νύχια εχθρών και φίλων και βρέθηκε αναγκασμένος να περάσει στη Ζάκυνθο...
... Οπου γύρισε το φύλλο, ψάχνοντας να βρει ό,τι θα του επέτρεπε να λευτερώσει τον τόπο του. Στον Μοριά, πράγματι, είχε σηκώσει σημαία με τον σταυρό του Αγίου Ανδρέα, έμβλημα των Ρώσων· στα Επτάνησα ψυχανεμίστηκε τη δυναμική είσοδο των Βρετανών στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και δέχτηκε να υπηρετήσει, ως λοχαγός, στο Α' Σύνταγμα Ελαφρού Ελληνικού Πεζικού του δούκα της Υόρκης. Κατά την παράδοση, ο ίδιος σχεδίασε τη στολή: φουστανέλα, τουζλούκια, κόκκινο αμπέχονο «σαν αυτό που φοράν οι Σκωτσέζοι» και περικεφαλαία με τον σταυρό και τη λέξη είθε.Πέρα όμως από όλα αυτά, ίσαμε τα φυλλοκάρδια του καταλάβαινε πως οι Ελληνες όφειλαν να βασιστούν στις δικές τους δυνάμεις, για να αναγεννηθούν ως λαός· και η ομοψυχία τους αποτελούσε σε αυτό προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ.Οταν άρχισε η Επανάσταση ήταν πια 51 χρόνων, δηλαδήΓέρος σύμφωνα με τα τότε δεδομένα. Και όμως... αυτός που θα μπορούσε να αναδειχτεί σε «οικοδόμο αυτοκρατορίας» (Batisseur d' Empire), αν είχε γεννηθεί στη Δύση, εξελίχθηκε σε έξοχο στρατηγικό νουν, χάρη στον οποίον η Επανάσταση των Ελλήνων αρχικώς επικράτησε και τελικώς κατίσχυσε.
Με λίγα λόγια, κατάλαβε ότι η αντίσταση του αντιπάλου θα ήταν λιγότερο δυνατή στο κέντρο από όσο στα άκρα. Εφαρμόζοντας λοιπόν την παλιά αρχή του Νέλσωνα που είχε υιοθετήσει και ο Ναπολέων και αργότερα προέβαλαν ο Μαρξ και ο Λένιν, δηλαδή «ας αρχίσουμε πρώτα να βαράμε και μετά θα δούμε τι θα κάνουμε», πήγε και έστησε στρατόπεδα έξω από την Τρίπολη, κάτω από τη μύτη των Οθωμανών.
Αυτοί συνεχώς τον χτυπούσαν και διέλυαν τους συνήθως ξυπόλυτους, μάλλον ρακένδυτους και συχνά φοβισμένους «στρατιώτες» του.
Τελικά, τις 12 και 13 Μαΐου 1821, πραγματοποιήθηκε η μεγάλη καμπή: στο Βαλτέτσι, οι Ελληνες, χάρη σε αυτόν, σήκωσαν κεφάλι, βάσταξαν τον πόλεμο και μετά από μάχη πολύωρη έστρωσαν τους αντιπάλους στο κυνήγι. Λίγους μήνες αργότερα, η Τρίπολη, κέντρο της τουρκικής ισχύος στη νότια εσχατιά της Χερσονήσου του Αίμου, είχε πέσει, και η Πελοπόννησος, στην ουσία, λευτερωθεί. Δυναμικώς οι Ελληνες συνέδεαν τις άκρες του κομμένου νήματος της Ιστορίας τους· η κλασική γη γινόταν πάλι χώρα χριστιανική ­ και γενικώς το ζήτημα των Βαλκανίων γινόταν βασικό θέμα ενασχόλησης της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Από τότε, γύρω από το νεότευκτο κράτος άρχισαν να πλέκονται οι ιστοί της αράχνης. Πράγματι, η άρτιχειραφετημένη χώρα μεταβλήθηκε σε πεδίο σύγκρουσης ξένων επιρροών και συμφερόντων. Εχοντας στα χέρια τους χρήματα δανείου που είχε συναφθεί στην Αγγλία, οι εχθροί τουΓέρου συσπειρώθηκαν εναντίον του και θέλησαν να τον εξουδετερώσουν πολιτικώς. Αυτός αντιστάθηκε στην αρχή, μα όταν το παιδί του ο Πάνος, καμάρι του Μοριά, σκοτώθηκε όχι από Μουσουλμάνους μα από Χριστιανούς κοντά στη Σιλίμνα κάμφθηκε και άφησε να τον πιάσουν: η Επανάσταση έτρωγε τον ήρωά της.
Ποιος έκανε τον φόνο; Αλλοι μιλάν για Ελληνες από τη Στερεά, άλλοι υποστηρίζουν πως ήταν Πελοποννήσιοι κινημένοι από ερωτική αντιζηλία, άλλοι, τέλος, δέχονται πως ήταν ξένοι που είχαν κατέβει στον Μοριά. Οπωσδήποτε, τομυστήριο της Σιλίμνας δεν έχει ως σήμερα διαλευκανθεί όσον αφορά τις λεπτομέρειες, μα η ουσία ήταν εξαρχής σαφής: οΓέρος, παρά τις κατά καιρούς ταλαντεύσεις του προς τη μια ή την άλλη Μεγάλη Δύναμη, ήταν ο πρώτος στην Ελλάδα που έδωσε πρακτικό περιεχόμενο στην Ορθόδοξη Πίστη.
Για αυτό πολεμήθηκε με τόση αγριότητα από «ξένα κέντρα και ντόπιους υποστηρικτές τους», για αυτό υπήρξε πρωτεργάτης της ανάδειξης του Καποδίστρια σε Κυβερνήτη της απελευθερωμένης χώρας ­ και για αυτό, τελικά, και στο σκαμνί κάθησε, σε δίκη στην οποία ο εισαγγελέας ήταν Βρετανός.                                                                                            

 

 

Related Articles :