ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΑΛΑΝΔΡΙΩΤΗ ΒΑΣΙΛΗ ΚΟΥΝΕΛΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥ ΝΟΜΑΤΑΙΟΥ ΣΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΔΙΑΒΑΖΩ 2012

Νοματαίος του Βασίλη Κουνέλη γράφει ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου Νομάτοι ή νοματαίοι είναι, σύμφωνα με τα λεξικά, τα ανώνυμα, χωρίς ταυτότητα πρόσωπα: τα πρόσωπα που δύσκολα ξεχωρίζουν ή αποσπώνται από το πλήθος, παραμένοντας πάντα ένα με την κίνηση και τη φωνή του. Σύμφωνα και πάλι με τα λεξικά, οι νομάτοι ή νοματαίοι απαντούν μόνο στον πληθυντικό. Αυτό δεν θα εμποδίσει  τον Βασίλη Κουνέλη (γεν. 1965) να γυρίσει τη λέξη στον ενικό για να τιτλοφορήσει το πρώτο πεζογραφικό του βιβλίο, προειδοποιώντας μας ευθύς εξαρχής για το είδος της ιστορίας που θα παρακολουθήσουμε. Ο κεντρικός του ήρωας, ο οποίος ακούει στο όνομα Θοδωρής, κρατάει από σόι δασκάλων, τους Μπαντουβάκηδες (τα κλαδιά του γενεαλογικού τους δέντρου θα τα βρούμε περίπου σε όλη την Ελλάδα), και είναι ένας ανήλικος, αδιαμόρφωτος ήρωας: ένα μεγάλο και έκπληκτο πλην κάθε άλλο παρά ανυποψίαστο παιδί ή, καλύτερα, ένας ανήσυχος και ανυπότακτος χαλανδριώτης έφηβος (περιττό να υπενθυμίσω πως δεν είναι όλοι οι έφηβοι ούτε υποψιασμένοι ούτε ανυπότακτοι), που αφηγείται άτακτα, αλλά με την ενδεδειγμένη εσωτερική συνοχή, το σχολικό και οικογενειακό του παρόν, ταυτισμένο με την πρώτη περίοδο της μεταπολίτευσης. Ο Θοδωρής ανατρέχει εκ παραλλήλου τόσο στα παιδικά του χρόνια, τα οποία ανακαλούν την εποχή της δικτατορίας, όσο και στα χρόνια των αναμνήσεων των ενηλίκων (πρωτίστως της γιαγιάς και του θείου του), που ξεκινούν από τον Εμφύλιο, για να φτάσουν μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Το χρονικό αυτό τρίπτυχο του λόγου του ενδοδιηγητικού αφηγητή (ο Θοδωρής συμμετέχει σε όλα τα δρώμενα, ακόμη και στις αναμνήσεις των συγγενών του, οι οποίες πολύ συχνά τον επηρεάζουν και τον προβληματίζουν βαθιά) αποτελεί το ισχυρότερο και το πλέον αποτελεσματικό μέσον στα χέρια του Κουνέλη. Γιατί; Μα, επειδή ο συγγραφέας αποκτά έτσι τη δυνατότητα να εξαπλωθεί σ’ ένα δεόντως εκτεταμένο άνυσμα, το οποίο δίνει ικανό βάθος στο προσκήνιο της μεταπολίτευσης, συνδέοντας τα φαινόμενά της, που εγγράφονται στον ιστορικό και βιωματικό χρόνο του Θοδωρή, με τη νεότερη (κατά βάση μεταπολεμική) πολιτικοκοινωνική διαδρομή της Ελλάδας.

Το σκοτεινό μονοπάτι της μνήμης

ΤΗΣ ΕΥΗΣ ΚΑΡΚΙΤΗ

ekarkiti@ekdotiki.gr

Τι είναι η ιστορία; Τα ψέματα των νικητών; Οι αυταπάτες των νικημένων ή μήπως το σημείο όπου οι ατέλειες της μνήμης συναντούν τις ανεπάρκειες της τεκμηρίωσης; Ο Τζούλιαν Μπαρνς πάντα ενδιαφερόταν για τον τρόπο με τον οποίο κάποιος κατανοεί το παρελθόν και τους μηχανισμούς που χρειάζεται να επινοήσει ή να αξιοποιήσει προκειμένου να εντοπίσει τη δική του θέση μέσα στο χρόνο και μέσα στον κόσμο. Ο προβληματισμός αυτός παίρνει ενδιαφέρουσες προεκτάσεις στο πρόσφατο βιβλίο του το οποίο βραβεύτηκε με το Μπούκερ για το 2011. Το «Ενα κάποιο τέλος», προϊόν ενός ώριμου Μπαρνς, αποτελεί ένα έξοχο δείγμα οικονομίας στη γραφή παρά την απεραντοσύνη του θέματος και τους πολυδιάστατους χαρακτήρες του, το πλούσιο υπέδαφος των οποίων θα μπορούσε να υποστηρίξει ακόμη και ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα. Αν και η αφήγηση ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του '60, σε ένα σχολείο της μεσοαστικής τάξης, και εκβάλλει σαράντα χρόνια αργότερα, οι 210 σελίδες της νουβέλας αποδεικνύονται αρκετές για να χωρέσουν αλλά και να αντέξουν το δράμα ενός ανθρώπου που βρίσκεται ξαφνικά εντελώς μόνος του, αντιμέτωπος με αλήθειες που κάποτε

Ενα «Εντευκτήριο» γεμάτο Ελύτη...

Πολλαπλά πολύτιμο και με ειδικό βάρος το πολυσέλιδο ειδικό τεύχος που κυκλοφόρησε το «Εντευκτήριο» ως φόρο τιμής για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη. Ο Γιώργος Κορδομενίδης συγκέντρωσε όλα τα κείμενα για το μεγάλο Ελληνα δημιουργό που δημοσιεύτηκαν κατά καιρούς στις σελίδες του περιοδικού (τεύχη 23-24 του 1993 και 70 του 2005) και με ευθυβολία μας θυμίζει πόσο πολύτιμος μας είναι ο λόγος ενός ποιητή που κοίταξε κατευθείαν μέσα στην ελληνική ψυχή.

Δεν έκανε, όμως, μόνον αυτό ο συνεπής εκδότης του «Εντευκτηρίου», αλλά πρόσθεσε σ' αυτό το ειδικό τεύχος τέσσερα νέα κείμενα για τον Ελύτη, ιδιαίτερα σημαντικά και γραμμένα υπέροχα από σπουδαίους δημιουργούς. Πρώτο πρώτο το κείμενο της Κικής Δημουλά, που «ανοίγει» το αφιερωματικό τεύχος. Με τίτλο «Σαν ωραίο... παρόν» η και ακαδημαϊκός Δημουλά εξηγεί με αισθαντικό τρόπο πόσο πολύ επέδρασε εντός της κι επί της γραφής της η ποίηση του Ελύτη, όπως στην «εμμονή μου στην παρομοίωση». «Ο Ελύτης είναι παρών», γράφει στην κατακλείδα της. «Παρών, με ωμέγα ή όμικρον. Οπως και να γραφεί εδώ, σ' αυτή την περίπτωση λέει και σημαίνει το ίδιο». Η Πάολα Μαρία Μινούτσι στο κείμενό της

Μέγας καζαμίας 2012 (νέα ειδική έκδοση επαυξημένη βελτιωμένη)

Iανουάριος

Σε πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά του, ο χερ Χορστ Ράιχενμπαχ χαιρετίζει τις αιματηρές θυσίες του ελληνικού λαού και υπόσχεται ακόμη μεγαλύτερες, προκειμένου η χώρα να βαδίσει αποφασιστικά στον δρόμο της υγιούς απορρύθμισης της οικονομίας της. Η ομιλία του σκιώδους πρωθυπουργού της Ελλάδας κλείνει με την εμβληματική προτροπή: «Εμπρός πληβείος Έλληνος, αποντείξτε γκια μια ακόμη φορά, πως ξέρετε να πεταίνεται σαν πραγκματικοί ήρωος!»

Οι κ.κ. Παπανδρέου, Σαμαράς και Καρατζαφέρης επισκέπτονται τις Βρυξέλλες, με αμφίεση Γκασπάρ, Μελχιόρ και Μπαλτάσαρ. Στη συνάντησή τους με τους εκπροσώπους της Ε.Ε. της Ε.Κ.Τ. και του Δ.Ν.Τ, οι τρεις άνδρες παραδίδουν

Παρουσίαση του βιβλίου «Το δίχτυ στο ποτάμι»

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου του Αντώνη Παπαδόπουλου «ΤΟ ΔΙΧΤΥ ΣΤΟ ΠΟΤΑΜΙ», στη Πινακοθήκη Πειραιά στις 28 Δεκεμβρίου το απόγευμα. Η εκδήλωση διοργανώθηκε  από τον Πρόεδρο του Ομίλου UNESCO Πειραιά κ. Γιάννη Μαρωνίτη και το παρουσίασαν οι  κ. Αλέξης Μητρόπουλος, Καθηγητής Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του ΕΝΥΠΕΚΚ, ο Διευθυντής του Δικτύου Mikrasiatis κ. Δημήτρης Παντέλας, η Ιστορικός, Φιλόλογος και Πρόεδρος της Ενωσης Μαγνησίας Μικράς Ασίας,  κ. Αρχοντία Παπαδοπούλου και ο Εκδότης της  Εφημερίδας Η Φωνή των Πειραιωτών,   κ. Γιάννης Κανατσέλης.

Ο κ.  Γιάννης Μαρωνίτης πρόεδρος του Ομίλου UNESCO Πειραιά,  αφού καλωσόρισε το κοινό που γέμισε την αίθουσα και παρουσίασε με ξεχωριστό τρόπο τον συγγραφέα και τους ομιλητές, δήλωσε στην κάμερα του mikrasiatis.gr:

To Δίχτυ στο ποτάμι του Α.Παπαδόπουλου, βγάζει μια απίστευτη ανθρωπιά, ένα πάθος και βάζει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τους πργαματικούς πρωταγωνιστές εκείνης της εποχής. Μια αληθινή ιστορία που μας γυρνάει στα άγια χώματα, στις αλησμόνητες πατρίδες, ένα

Τα σενάρια της καταστροφής

Κατά μια παράξενη σύμπτωση, τόσο μία αρχαία προφητεία των Μάγιας όσο και η σύγχρονη ηλιακή φυσική δείχνουν ότι το έτος 2012 θα είναι καθοριστικό για τον πλανήτη, ίσως και καταστροφικό. Κι αν υπάρχει κάποια σημασία σε αυτή τη σύμπτωση; Μια σειρά από σενάρια καταστροφής του πολιτισμού μας που μπορεί να συμβούν το 2012 ή περίπου τότε, παρουσιάζει ο Αμερικανός συγγραφέας Λόρενς Τζόζεφ στο βιβλίο του «Αποκάλυψη 2012» (εκδόσεις «Κέδρος»).

Το βιβλίο, που έχει πουλήσει περισσότερα από 100.000 αντίτυπα σε 21 γλώσσες, επιχειρεί μία επιστημονική έρευνα πάνω στις προβλέψεις για το τέλος του πολιτισμού. Ο συγγραφέας επιμένει: «Το 2012 θα είναι ζωτικής σημασίας, ίσως καταστροφικό, πιθανόν αποκαλυπτικό, σε βαθμό ασύλληπτο για την ανθρώπιη ιστορία».

Πού βασίζει τη βεβαιότητά του αυτή; Σε μία σειρά από επιχειρήματα:

Γιορτές με βιβλία

Η πιο θερμή εποχή της εκδοτικής παραγωγής βρίσκεται στην καρδιά του κρύου Δεκέμβρη.

Καταξιωμένοι έλληνες συγγραφείς όπως ο Μένης Κουμανταρέας, ο Σωτήρης Δημητρίου, η Ιωάννα Καρυστιάνη, η Ευγενία Φακίνου επιστρέφουν με μυθιστορήματα κοινωνικού προβληματισμού. Διεθνώς αναγνωρισμένοι λογοτέχνες (Κάρλος Φουέντες, Τζούλιαν Μπαρνς, Πίτερ Κάρεϊ, Ιρβιν Γιάλομ, Τζον Ιρβιν, κ.ά.) γράφουν για τα σημεία των καιρών μας με αφορμή ένα ιστορικό γεγονός ή ένα υπαρκτό πρόσωπο. Ασφαλώς δεν λείπουν οι ενδιαφέρουσες μαρτυρίες και οι βιογραφίες, ωστόσο ανάρπαστες γίνονται οι επίκαιρες μελέτες που αναλύουν τα πώς και τα γιατί της κρίσης. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε πως τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή των μικρών: πλήθος από βιβλία για παιδιά και εφήβους κυκλοφορούν, γεμάτα συναισθήματα και γνώσεις, με πρωταγωνιστές τον Αϊ-Βασίλη, ξωτικά και... βαμπίρ.

Οι συνταγές της... πείνας! Tι έκαναν στην... κατοχή και ΟΧΙ μόνο.

Οι παλιοί όταν διηγούνταν τις στερήσεις που πέρασαν στην Κατοχή δάκρυζαν και απεύχονταν να τις ζήσουν οι νεότεροι… Κι όμως, στην Ελλάδα του 2011 οι εικόνες αυτές κάνουν και πάλι την εμφάνισή τους.

Ο εφιάλτης της ασιτίας επέστρεψε και αρκετοί προσπαθούν με καθημερινό αγώνα να αποκτήσουν τα στοιχειώδη για την επιβίωσή τους. Στις «Συνταγές της πείνας», το βιβλίο της Ελένης Νικολαΐδου, παρουσιάζεται με...
ακρίβεια η ζωή κατά την περίοδο της κατοχής, όπως επίσης και τους εφευρετικότατους τρόπους για να αποκτήσουν τα προς το ζην οι άνθρωποι εκείνη την περίοδο.
Η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου, που έχει γράψει περισσότερα από 20 βιβλία, βγάζει από το χρονοντούλαπο τις συνταγές της Κατοχής, προκαλώντας αίσθηση τόσο στον εγχώριο όσο και στον παγκόσμιο Τύπο. Μάλιστα, όπως η «Daily Telegraph».. αναφέρει χαρακτηριστικά, «είναι το απόλυτο εγχειρίδιο για το πώς σφίγγει το ζωνάρι».
Οι ομοιότητες μεταξύ της κατοχικής περιόδου και του σήμερα είναι εμφανείς. Τότε, ούτε λόγος για δουλειά, τώρα η ανεργία έχει «απογειωθεί», οι μισθοί «ψαλιδίζονται» μήνα με τον μήνα, η ακρίβεια γιγαντώνεται, ενώ η εφορία κάθε τρεις και λίγο ζητάει νέους φόρους.

Τότε, στις ημερήσιες εφημερίδες είχαν καθιερωθεί μόνιμες στήλες με «οδηγίες επιβίωσης». Τώρα, στα δελτία ειδήσεων και στις εφημερίδες πρώτο θέμα καθημερινά είναι η οικονομική ανέχεια και τα κρούσματα πείνας που έχουν χτυπήσει ακόμη και παιδιά σε σχολεία. Πρόσφατα παρατηρήθηκε πως μαθητές λιποθυμούν από την πείνα μέσα σε σχολικές τάξεις.

Η σκοτεινή τετραετία 1971 - 1974

Η ατομική μνήμη ενάντια στη συλλογική λήθη: ο δημοσιογράφος Χρίστος Ζαφείρης στο καινούργιο βιβλίο του «Αντεθνικώς δρώντες...» (εκδόσεις «Επίκεντρο») εκκινεί από το πεδίο της προσωπικής μαρτυρίας και σταδιακά ανασυνθέτει μια κρίσιμη ιστορική περίοδο, την τετραετία 1971- 1974, που στο περιβάλλον της Θεσσαλονίκης διατήρησε πολλές σκοτεινές γωνίες.

Το βιβλίο «είναι κυρίως η προσωπική μαρτυρία ενός δημοσιογράφου που δούλεψε αυτά τα χρόνια της χούντας ως επαγγελματίας σε εφημερίδα της Θεσσαλονίκης, ζώντας τον κοινωνικό και πολιτιστικό περίγυρο της πόλης, παρακολουθώντας και συμμετέχοντας στο φοιτητικό κίνημα της εποχής και γράφοντας κάποιες ανταποκρίσεις με τα εδώ γεγονότα για την ενημέρωση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης», σημειώνει ο Χ. Ζαφείρης στα προλεγόμενα της έκδοσης.

Στο κεφάλαιο «Η πολιτιστική Αντίσταση» ανακαλεί και συγκεντρώνει εκδηλώσεις έμμεσης ή απροκάλυπτης αντίδρασης στη χούντα, μέσα από κινηματογραφικές ή θεατρικές αίθουσες, την εκδοτική δραστηριότητα της περιόδου, κοινές προσπάθειες και ατομικές διαδρομές καλλιτεχνών. Ο «ΑτΚ» διαλέγει αποσπάσματα από τη συγκεκριμένη ενότητα για να συστήσει στους αναγνώστες το βιβλίο με το οποίο καλύπτεται σημαντικό ερευνητικό κενό στη νεότερη Ιστορία της Θεσσαλονίκης.