«Πολλοί μιλούν σήμερα κι ακόμα περισσότεροι φλυαρούν για ελευθερία. Για τον Κρητικό η ελευθερία δεν υπήρξε κούφια λέξη. Οι αδιάκοποι αγώνες του κατά του ξένου δυνάστη του αποκάλυψαν το ιερό, το συγκεκριμένο της νόημα».
Παντελής Πρεβελάκης
Πολιορκία του Χάνδακα από τον Οθωμανικό στόλο (τοιχογραφία σε τούρκικη οικία στο Ηράκλειο) |
Κι όμως στην επανάσταση του 1821, η Κρήτη είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος για μια 10ετία από το 1821 έως το 1930. Η συμβολή της αυτή όμως σχεδόν αποσιωπάται στα επίσημα εγχειρίδια. Είναι σα να μην υπήρξε ποτέ ο κρητικός αγώνας, ο οποίος μάλιστα αποδείχτηκε πιο μακροχρόνιος απ’ αυτόν της υπόλοιπης Ελλάδας, αν και αντί της ελευθερίας, οδήγησε στη συνέχεια της τουρκοκρατίας, μέσω του αντιβασιλέα της Αιγύπτου, στον οποίο παραχωρήθηκε, καθώς οι μεγάλες δυνάμεις στην κυριολεξία «πούλησαν» την κρητική επανάσταση.