Η επανάσταση στο Γουδί το 1909

Τα Χριστούγεννα του 1909 ο Βενιζέλος τα γιόρτασε εν πλω για τον Πειραιά. Είχε φύγει μία μέρα νωρίτερα από την Κρήτη για να φτάσει στην Αθήνα όπου είχε προσκληθεί για να αναλάβει τις τύχες της Ελλάδας.

Μετά τον ταπεινωτικό πόλεμο του 1897 η χώρα είχε μπει στη δίνη μιας περιπέτειας που δύσκολα, όπως έδειχναν τα πράγματα, θα έβγαινε αλώβητη. Και πολύ περισσότερο ήταν απίθανο τα επόμενα χρόνια να ανακτήσει την εθνική της αξιοπρέπεια. Τη λύση μερικά χρόνια αργότερα κλήθηκε να δώσει ένας ανερχόμενος αστέρας της πολιτικής ζωής, ο κρητικός Ελευθέριος Βενιζέλος. Ήταν 23 Δεκεμβρίου του 1909-μετά το κίνημα στο Γουδί- όταν ο «Στρατιωτικός Σύνδεσμος» κάλεσε τον Βενιζέλο να αναλάβει πολιτικός του σύμβουλος.

Η πρόταση να προσκληθεί ο Βενιζέλος στην Αθήνα έγινε από τον αξιωματικό Παμίκο Ζυμβρακάκη όταν ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος που είχε προχωρήσει στο Κίνημα στο Γουδί αναζητούσε την πολιτική εκείνη λύση που δε θα ήταν από τον παλιό και φθαρμένο πολιτικό κόσμο. Η πρόταση έγινε δεκτή και υλοποιήθηκε δύο μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Ο Βενιζέλος όπως δήλωσε τότε δεν μπορούσε να αρνηθεί αυτό το κάλεσμα και πήρε το πλοίο για να φτάσει στην Αθήνα στις 29 Δεκεμβρίου 1909. Από τότε μια καινούργια εποχή ξημέρωσε για την Ελλάδα.

Τα πράγματα ήταν πολύ άσχημα ως τότε. Το κλίμα της ηττοπάθειας και της άσχημης διάθεσης των Ελλήνων μετά τη νίκη των Τούρκων το 1897 έγιναν ακόμη χειρότερα μετά και από την επιβολή της Επιτροπής του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, η οποία θα επιστατούσε στην καταβολή της πολεμικής αποζημίωσης στην Τουρκία, καθώς και στη διευθέτηση του συνολικού δημόσιου χρέους, αποτέλεσμα της πτώχευσης της χώρας το 1893.

Η χώρα πορεύτηκε ως το 1909 χωρίς να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα. Η εσωστρέφεια και ο πεσιμισμός χαρακτήριζαν την πολιτική και κοινωνική ζωή. Στην εξουσία εναλλάσσονταν δύο κόμματα: το τρικουπικό με αρχηγό το Γεώργιο Θεοτόκη και το δηλιγιαννικό με αρχηγό τον ίδιο το Θεόδωρο Δηλιγιάννη και, μετά τη δολοφονία του το 1905, τους διαδόχους του, Δημήτριο Ράλλη και Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, ηγέτες δύο διαφορετικών κομμάτων, καταγόμενων όμως από το δηλιγιαννικό κόμμα. Τίποτα το αξιοσημείωτο δεν έγινε όλα αυτά τα χρόνια εκτός από τις κάποιες ανορθωτικές, κυρίως στον οικονομικό τομέα, προσπάθειες των κυβερνήσεων Θεοτόκη. Η χώρα βρισκόταν σε πλήρη ανυποληψία. Και η αυξανόμενη οικονομική κρίση και η δυσπραγία κοινωνικών ομάδων, η συνεχής αποκάλυψη των αδυναμιών του παλιού πολιτικού κατεστημένου προκαλούν εντεινόμενη δυσαρέσκεια και δημιουργούν συνθήκες για την ανάπτυξη αντίδρασης.

ΤΟ ΚΥΡΟΣ

1909, Γουδί: Καταλύτης επαναστατικών αλλαγών 1909

Oι υπαξιωματικοί και οι φοιτητές απευθύνονται στον λαό και τον βασιλιά κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου

Aν πριν από έναν ακριβώς αιώνα στου Γουδή έγινε «επανάσταση» ή «στρατιωτικό κίνημα» δεν συμφωνούν μεταξύ τους οι ιστορικοί. Tόσο οι παλιότεροι όσο και οι σύγχρονοι. Aντιθέτως, όλοι σχεδόν συνυπογράφουν για τα αίτια που προκάλεσαν τα γεγονότα του 1909 και σηματοδότησαν τον πρώτο καθοριστικό πολιτικό σταθμό της Eλλάδας του 20ού αιώνα. Kλασικό κείμενο για τις αιτίες της «επανάστασης» αποτελούν τα απομνημονεύματα του συνταγματάρχη Nικολάου Zορμπά.