Η Ναυμαχία του Μίντγουεϊ στον Ειρηνικό

Καθοριστική στιγμή στον πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ - Ιαπωνίας
σήμανε το τέλος του ιαπωνικού επεκτατισμού
68 χρόνια πριν

Του Ζηση Φωτακη*

Η αυξανόμενη βαρύτητα του Ειρηνικού Ωκεανού στις παγκόσμιες υποθέσεις δεν αποτελεί μεταπολεμικό φαινόμενο, αλλά έχει βαθύτερες ρίζες που συνδέονται, σε μεγάλο βαθμό, με την πολιτικοοικονομική ανάπτυξη και πολεμική δραστηριοποίηση της Ιαπωνίας και άλλων κρατών της Απω Ανατολής, τον τελευταίο αιώνα. Με αφορμή την πρόσφατη επέτειο του τέλους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Απω Ανατολή, σκόπιμη είναι μια ευσύνοπτη αναφορά στην κλιμάκωση των επεκτατικών φιλοδοξιών των Ιαπώνων στον Ειρηνικό Ωκεανό κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, αλλά και στη διάψευση αυτών με τις ναυμαχίες της Θάλασσας των Κοραλλίων (4-8 Μαΐου 1942) και του Μίντγουεϊ (4-7 Ιουνίου 1942). Στο ξεκίνημα της εκσυγχρονιστικής δεκαετίας του 1870, η χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου αντιμετώπιζε παρόμοιο στρατηγικό περιβάλλον με αυτό της Μεγάλης Βρετανίας. Και τα δύο κράτη ήταν νησιωτικά και βρίσκονταν σε μικρή απόσταση από ηπειρωτικές μάζες των οποίων η κυριαρχία πιθανόν να περιερχόταν σε μία μόνο χερσαία Δύναμη (π.χ. στην Κίνα ή στη Ρωσία στην περίπτωση της Απω Ανατολής) ή σε έναν συνδυασμό χερσαίων δυνάμεων. Οι ναυτικές φιλοδοξίες που, πιθανότατα, επίσης θα ανέπτυσσαν οι χερσαίες αυτές δυνάμεις αποτελούσαν σοβαρή απειλή για τη Βρετανία και την Ιαπωνία. Η παρεπόμενη βρετανική και ιαπωνική ναυτική ανάπτυξη αλλά και η ανεπάρκεια των φυσικών τους πόρων σε περίοδο αυξανόμενου προστατευτισμού διεθνώς τις οδήγησε στην υιοθέτηση αποικιοκρατικών στοχεύσεων και πρακτικών. Υπήρξε πάντως μία ουσιώδης διαφορά στην αποικιακή τους πολιτική. Ενώ η Βρετανία επιδίωκε την απόκτηση αποικιών εκτός της ηπείρου της, η Ιαπωνία απέβλεπε στην αποικιοποίηση όμορων ηπειρωτικών και νησιωτικών εδαφών, εκμεταλλευόμενη τη γεωγραφική της θέση και τον αιφνιδιασμό που προκαλούσε η εξαπόλυση ακήρυκτων πολέμων κατά των γειτόνων της (Σινο-Ιαπωνικός Πόλεμος, 1894-1895 και Ρωσο-ιαπωνικός πόλεμος, 1904-1905).